Nabycie sprawdzające – nowe narzędzie KAS od 2022 roku

Kontrola skarbowa to jeden z tych elementów prowadzenia własnej działalności, której wiele osób się obawia. Nawet postępując uczciwie i zgodnie z prawem obawiamy się, że urzędnik dopatrzy się jakieś nieprawidłowości. Nic dziwnego, że wprowadzenie kolejnych narzędzi nadzoru dla Krajowej Administracji Skarbowej budzi niepokój. Takim narzędziem jest właśnie nabycie sprawdzające.

Sprawdź naszą ofertę kas fiskalnych

Nabycie sprawdzające – co to jest w uproszczeniu?

Pojęcie nabycia sprawdzającego pochodzi z projektu Polskiego Ładu, który szeroko komentują i analizują wszystkie polskie media. Okazuje się, że pozwala on uprawnionym urzędnikom przeprowadzić fikcyjną transakcję, w celu sprawdzenia czy wszystko przebiega zgodnie z prawem.

Taka perspektywa niezbyt cieszy polskich przedsiębiorców. Według rządzących nabycie sprawdzające jest nieformalną inspekcją i nie ma nic wspólnego z kontrolą podatkową lub celno-skarbową. Jego celem ma być tylko i wyłącznie ochrona uczciwych podatników oraz sankcjonowanie nieuczciwej konkurencji. Z drugiej strony ta “nieformalność”, którą opisuje się nabycie sprawdzające, ma także pewne konsekwencje prawne, które powodują zapalenie czerwonej lampki. Przyjrzyjmy się zatem szczegółom.

Podstawa prawna nabycia sprawdzającego

Ciężko mówić o twardej postawie prawnej, bo w tym momencie Polski Ład jest dopiero projektem. W sejmie przedkładane są nowelizacje wielu ustaw, których wprowadzenie ma skutkować zalegalizowaniem jego postanowień. Nabycie sprawdzające można zatem odnaleźć w Rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

Polski Ład przewiduje dodanie do Działu V, rozdziału 1b, następującego po aktualnie istniejącym rozdziale 1a. W poniżej wypisanych artykułach znajdziecie określone informacje:

• Art. 94k opisuje czym w rozumieniu ustawy jest nabycie sprawdzające,
• Art. 94l. precyzuje, kto podlega sprawdzaniu, a kto sprawdza,
• Art. 94m. 1. określa, jakie uprawnienia powinien posiadać sprawdzający,
• Art. 94o. wskazuje gdzie dokonywane jest nabycie sprawdzające i jak przebiega,
• Art. 94p. wyjaśnia, jakie są warunki zwrotu nabytego towaru,
• Art. 94r. opisuje, jak odnieść nabycie sprawdzające do sektora usług,
• Art. 94s. i Art. 94t. zawierają elementy sprawozdania dla sytuacji, w której stwierdzono nieprawidłowości i w której ich nie stwierdzono.

Jeśli chcesz, możesz sam zajrzeć do projektu ustawy i zagłębić się w szczegóły – przytaczany rozdział nie jest zbyt długi i skomplikowany. Oczywiście, poniżej przygotowaliśmy rozwinięcie dla powyższych punktów.

Przebieg i przedmiot nabycia sprawdzającego

Według projektu omawianej ustawy, nabycie sprawdzające ma na celu sprawdzenie, czy wywiązujesz się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. W przekładzie na polski język powszechny oznacza to, że urzędnik będzie weryfikował, czy używasz kasy fiskalnej i czy wydajesz paragon po zakończeniu transakcji. Nabycie sprawdzające dotyczy wszystkich użytkowników kas, którzy sprzedają towary/usługi za pośrednictwem kasy rejestrującej i są objęci takim obowiązkiem. Oznacza to, że kontroli podlegają zarówno właściciele działalności, jak i pracownicy.

Przypominamy, że każdy użytkownik urządzenia fiskalnego musi podpisać oświadczenie, że zapoznał się z zasadami ewidencji (do pobrania tutaj: Oświadczenie dla sprzedawcy o zapoznaniu się z zasadami ewidencji na kasie fiskalnej). Warto także ogólnie odświeżyć sobie, jakie obowiązki wynikają z używania urządzenia fiskalnego: Obowiązki użytkownika kasy fiskalnej.

Kontrola odbywa się w Twoim lokalu, jest niezapowiedziana. Urzędnik sprawdzający nabywa towar, weryfikuje przebieg transakcji i dokonuje oceny. Najpierw okazuje Ci legitymację służbową, potem informuje o tym, że właśnie odbyło się nabycie sprawdzające. Następnie poucza Cię o Twoich prawach i obowiązkach, a następnie sporządza protokół lub notatkę.

Protokół i notatka, a nabycie sprawdzające

Efektem przeprowadzonego procederu będzie protokół lub notatka. Jeśli nie stwierdzono żadnych naruszeń, a nabycie sprawdzające dotyczy towaru i nie będzie żadnego problemu z jego zwrotem, sporządzana jest notatka służbowa. Zawiera ona podstawowe dane, takie jak:

• datę i adres, w których odbyło się nabycie sprawdzające,
• wskazanie sprawdzanego i sprawdzającego,
• wartość sprzedaży brutto, w tym podatku należnego,
• a także numer paragonu i unikatowy numer kasy rejestrującej.

Sprawdzający sporządza notatkę w dwóch egzemplarzach – dla Ciebie i dla sprawdzającego Cię urzędnika.

Jeśli nabycie sprawdzające:

• dotyczyło usługi,
• niemożliwy jest zwrot towaru,
• wykryto nieprawidłowości,
• sprzedający odmówił zwrotu, przyjęcia paragonu potwierdzającego sprzedaż lub zwrotu otrzymanych pieniędzy,

sprawdzający przygotowuje protokół. Po pierwsze, protokół zawiera te same informacje co notatka, z uzupełnieniem o kilka bardziej szczegółowych danych. Znajdują się wśród nich m.in. dane z dowodu osobistego sprawdzanego, oznaczenie organu, upoważnienia sprawdzającego, a także opis okoliczności, podpisy obu stron. Po drugie, protokół również sporządzany jest w dwóch egzemplarzach i ma zdecydowanie bardziej formalny charakter. Co więcej, jeśli nie spełnisz należycie swoich obowiązków, zakupiony towar może być zatrzymany jako dowód w sprawie o wykroczenie, a sprawdzający będzie mógł też od razu wystawić mandat.

Zwrot towaru

Tak jak już zostało wstępnie nakreślone, nabycie sprawdzające będzie zazwyczaj zakończone zwrotem towaru, na warunkach określonych przez polskie prawo. Warto wiedzieć, że w takiej sytuacji według ustawy, sprzedający ma obowiązek przyjęcia zwrotu, paragonu oraz zwrócenia pieniędzy.

A co w przypadku usług? Usługa zostanie opłacona przez osobę sprawdzającą ze specjalnego funduszu utworzonego na ten cel. Towary, których nie można zwrócić (np. posiłek w restauracji) będą podlegały tym samym warunkom, co usługi. Za zgodą sprzedawcy, sprawdzający zostawi taki towar w miejscu sprzedaży.

Kim jest sprawdzający?

Nabycie sprawdzające może być przeprowadzane przez osobę zatrudnioną w Krajowej Administracji Skarbowej. Musi ona posiadać odpowiednią legitymację i upoważnienie. Legitymacja zawiera następujące dane:

• oznaczenie organu,
• datę i miejsce wystawienia,
• wskazanie podstawy prawnej,
• wskazanie sprawdzającego,
• podpis osoby udzielającej upoważnienia.

Upoważnienia udziela naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego. Jeśli spotka Cię nabycie sprawdzające, warto dobrze przyjrzeć się legitymacji sprawdzającego.

Wątpliwości związane z nabyciem sprawdzającym

Nawet próbując spojrzeć na nabycie sprawdzające w sposób przychylny, wielu przedsiębiorców ma mieszane uczucia. Same zapewnienia, że ten proceder ma niewiele wspólnego z mocno sformalizowaną kontrolą skarbową lub podatkową, nie przynosi tu żadnej ulgi. Dlaczego?

W projekcie nowelizacji ustawy znajdziesz zapis mówiący, że nabycie sprawdzające nie jest regulowane przez przepisy 5 Rozdziału ustawy Prawo Przedsiębiorców. Rozdział ten zawiera spis praw przedsiębiorców poddawanych kontroli skarbowej. Przedsiębiorcy obawiają się, że KAS dostaje w swoje ręce kolejne narzędzie kontroli, gdzie jednocześnie odbierana jest możliwość dochodzenia swoich praw.

Tak jak w wielu tematach, tak i w tym przypadku prawda leży pewnie gdzieś pośrodku, ale nie nam oceniać. Staramy się obiektywnie przekazywać Wam wszystkie informacje i ewentualne wątpliwości, które pojawiają się w dyskursie. Nabycie sprawdzające to tylko jedna ze zmian, które przyniesie dla przedsiębiorców Polski Ład. Zachęcamy do obserwowania naszej Bazy Wiedzy, wkrótce wyjaśnimy dla Was jeszcze więcej spornych kwestii!

Zapytaj o kasy fiskalne